Blow molding (เป่าขึ้นรูปขวดพลาสติก)

การเป่าขึ้นรูปเป็นกระบวนการผลิตที่ใช้สร้างชิ้นส่วนพลาสติกกลวง โดยแบ่งออกเป็นประเภทหลัก ๆ ดังนี้: การเป่าขึ้นรูปด้วยการรีดพลาสติก (extrusion blow molding), การเป่าขึ้นรูปด้วยการฉีดพลาสติก (injection blow molding), และการเป่าขึ้นรูปด้วยการฉีดและยืดพลาสติก (injection stretch blow molding) กระบวนการนี้เริ่มต้นด้วยการหลอมพลาสติกแล้วขึ้นรูปเป็นท่อหรือพรีฟอร์ม จากนั้นจึงนำเข้ามาในแม่พิมพ์และเป่าลมเพื่อให้พลาสติกพองตัวจนได้รูปทรงตามแม่พิมพ์

ประวัติของการเป่าขึ้นรูป

เริ่มต้นขึ้นในปี 1938 โดย Enoch Ferngren และ William Kopitke ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากการเป่าแก้ว หลังจากนั้นในช่วงปี 1940 กระบวนการนี้ได้รับการพัฒนาและเริ่มผลิตสินค้าในปริมาณมาก โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมเครื่องดื่มของสหรัฐอเมริกา

• การเป่าขึ้นรูปด้วยการรีดพลาสติก (EBM) เป็นกระบวนการรีดพลาสติกให้เป็นท่อ (parison) จากนั้นจึงนำไปเป่าลมในแม่พิมพ์เพื่อให้พองตัวจนได้รูปทรง เหมาะสำหรับผลิตภัณฑ์ เช่น ขวดนม ขวดแชมพู ข้อดีของกระบวนการนี้คือมีต้นทุนต่ำและผลิตได้รวดเร็ว แต่ข้อเสียคือเหมาะกับการผลิตชิ้นส่วนกลวงเท่านั้นและความแข็งแรงไม่สูง
• การเป่าขึ้นรูปด้วยการฉีดพลาสติก (IBM) เหมาะสำหรับผลิตภัณฑ์ขนาดเล็ก เช่น ขวดทางการแพทย์และขวดใช้ครั้งเดียว กระบวนการนี้มีการฉีดพลาสติกเข้าแม่พิมพ์เพื่อสร้างพรีฟอร์ม จากนั้นจึงเป่าลมเพื่อให้ขึ้นรูป ข้อดีคือการขึ้นรูปที่แม่นยำ แต่ข้อเสียคือเหมาะกับผลิตภัณฑ์ที่มีความจุขนาดเล็ก
• การเป่าขึ้นรูปด้วยการฉีดและยืดพลาสติก (ISB) เป็นกระบวนการที่พรีฟอร์มถูกยืดและเป่าลมให้กลายเป็นขวด นิยมใช้ในการผลิตขวดน้ำอัดลมเพราะช่วยเพิ่มความแข็งแรงของวัสดุ ข้อดีคือช่วยเพิ่มความแข็งแรงและป้องกันการซึมผ่านของก๊าซได้ดี แต่มีต้นทุนสูงและข้อจำกัดในการออกแบบขวดบางรูปแบบ
• การหมุนตัด (spin trimming) เป็นกระบวนการตัดส่วนเกินจากภาชนะพลาสติกที่ถูกเป่าขึ้นรูป ซึ่งสามารถนำวัสดุที่ถูกตัดออกกลับมาใช้ใหม่ในการผลิต